Παθητικός μέλλοντας και αόριστος α΄ και β΄

Παθητικός μέλλοντας και αόριστος α΄ και β΄

Α' παθητικός μέλλοντας

Ο παθητικός μέλλοντας σχηματίζεται από το μέσο μέλλοντα, αφού προστε­θεί μεταξύ του θέματος και του χρονικού χαρακτήρα -σ- το πρόσφυμα -θη. Κλίνεται με τις καταλήξεις του μέσου μέλοντα:

οριστική	ευκτική	απαρέμφατο	μετοχή
λυ-θή-σομαι λυθήσῃ (-σει) λυθήσεται λυθησόμεθα λυθήσεσθε λυθήσονται	λυθησοίμην λυθήσοιο λυθήσοιτο λυθησοίμεθα λυθήσοισθε λυθήσοιντο	λυθήσεσθαι	λυθησόμενος λυθησομένη λυθησόμενον

 Α' παθητικός αόριστος

Ο παθητικός αόριστος δεν έχει θεματικό φωνήεν και σχηματίζεται με την προσθήκη του προσφύματος -θη- ανάμεσα  στο θέμα και στις προσωπικές καταλή­ξεις. Στην οριστική παίρνει στην αρχή του ρηματικού θέματος και την κατάλληλη αύξηση:

Οριστική	Υποτακτ.	Ευκτική	Προστακτ.	Απρμφ.
ἐλύθην ἐλύθης ἐλύθη ἐλύθημεν ἐλύθητε ἐλύθησαν	λυθῶ λυθῇς λυθῇ λυθῶμεν λυθῆτε λυθῶσι(ν)	λυθείην λυθείης λυθείη λυθείημεν–θεῖμεν λυθείητε-θεῖτε λυθείησαν–θεῖεν	—             λύθητι λυθήτω __ λύθητε λυθέντων/     θήτωσαν	λυθῆναι
				μετοχή λυθείς λυθεῖσα λυθέν

Άσκηση 1. Να σχηματίσετε τους αντίστοιχους τύπους του παθ. μέλλοντα και αορίστου στον πίνακα

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ	ΠΑΘ. ΜΕΛΛΟΝΤΑΣ	ΠΑΘ. ΑΟΡΙΣΤΟΣ
ἀγγέλλομαι
κολαζόμενοι
σώζοιντο
κρίνεσθαι
κωλύομαι
φονεύεται
αἱροῦνται

2. Να προσθέσετε τους τύπους των εγκλίσεων που λείπουν στον πίνακα: 

ΟΡΙΣΤΙΚΗ	ΥΠΟΤΑΚΤΙΚΗ	ΕΥΚΤΙΚΗ	ΠΡΟΣΤΑΚΤΙΚΗ
ἐγώ ἐγράφην
σύ ἐδιδάχθης
οὗτος δεχθήσεται
ἡμεῖςληφθησόμεθα
ὑμεῖςἐπαιδεύθητε
οὗτοι ἐτράπησαν

Παθητικός Μέλλοντας και παθητικός αόριστος β΄

Από τον παθητικό μέλλοντα και τον παθητικό αόριστο πολλών ρημάτων λείπει το -θ- του προσφύματος -θη- και  -θε- και έτσι οι χρόνοι αυτοί σχηματίζονται μόνο με το προσφυμα η ή ε: γραφ-ή-σομαι ( αντί γραφ-θή-σομαι) ἐγράφ-η-ν (αντί ἐγράφ-θη-ν) γραφ-έ-ντων (αντί γραφ-θέ-ντων). Οι χρόνοι αυτοί λέγονται παθητικός μέλλοντας β' και παθητικός αόριστος β'.

Παθητικός μέλλοντας β΄ : κλίνεται ακριβώς όπως ο παθητικός α΄

Οριστική	Ευκτική	Απαρέμφατο	Μετοχή
γραφ-ή-σομαι γραφήσει (-ῃ) γραφήσεται γραφησόμεθα γραφήσεσθε γραφήσονται	γραφησοίμην γραφήσοιο γραφήσοιτο γραφησοίμεθα γραφήσοισθε γραφήσοιντο	γραφήσεσθαι	γραφησόμενος γραφησομένη γραφησόμενον

 Παθητικός αόριστος β΄ :

Οριστική	Υποτακτ	Ευκτική	Προστακτ	Απρμφ.
ἐγράφην ἐγράφης ἐγράφη ἐγράφημεν ἐγράφητε ἐγράφησαν	γραφῶ γραφῇς γραφῇ γραφῶμεν γραφῆτε γραφῶσι	γραφείην γραφείης γραφείη γραφείημεν-εῖμεν γραφείητε-εῖτε γραφείησαν-εῖεν	__ γράφηθι γραφήτω __ γράφητε γραφέντων	γραφῆναι Μετοχή γραφείς γραφεῖσα γραφέν

Σημείωση: Ο παθητικός αόριστος β΄ κλίνεται ακριβώς όπως ο παθητικός αόριστος α΄, αλλά στο β΄ ενικό πρόσωπο της προστακτικής ο παθητικός αόριστος β΄ λήγει σε -θι.  π.χ.

παθητικός αόριστος α΄	παθητικός αόριστος β΄
(ρ. λύομαι) ἐλύθην →λύθητι,	(ρ. γράφομαι) ἐγράφην →γράφηθι
(ρ. πράττομαι) ἐπράχθην →πράχθητι	(ρ. φαίνομαι) ἐφάνην → φάνηθι
(ρ. ἀπάγομαι) ἀπήχθην →ἀπάχθητι	(ρ. ἀναστρέφομαι) ἀνεστράφην →ἀναστράφηθι

Προσοχή: Τα ρήματα που έχουν στο θέμα τους -ε-, το τρέπουν σε -α- :

στέλλομαι → σταλήσομαι, ἐστάλην

κλέπτομαι → κλαπήσομαι, ἐκλάπην

στρέφομαι → στραφήσομαι, ἐστράφην

τρέφομαι → τραφήσομαι, ἐτράφην

τρέπομαι → τραπήσομαι, ἐτράπην

Εξαιρούνται: Τα σύνθετα του ρ. –λέγομαι. π.χ.: ρ. συλλέγομαι →συνελέγην, ἐκλέγομαι → ἐξελέγην

Οι τόνοι στα αρχαία ελληνικά είναι τρεις: 

 η οξεία ( ´ ) π.χ. (θόλος) 

η βαρεία ( ` ) π.χ. (λαὸς) 

η περισπωμένη ( ῀ ) π.χ. (τιμῶ)

Οι τόνοι μπαίνουν στη λήγουσα (Λ), στην παραλήγουσα (ΠΛ) και στην προπαραλήγουσα (ΠΠΛ)

Μια λέξη, ανάλογα με τη συλλαβή στην οποία τονίζεται, λέγεται:

οξύτονη, αν έχει οξεία στη λήγουσα, π.χ. πα-τήρ·

περισπώμενη, αν έχει περισπωμένη στη λήγουσα, π.χ. τι-μῶ

παροξύτονη, αν έχει οξεία στην παραλήγουσα, π.χ. λό-γος

προπερισπώμενη, αν έχει περισπωμένη στην παραλήγουσα, π.χ. δῶ-ρον

προπαροξύτονη, αν έχει οξεία στην προπαραλήγουσα, ἄν-θρω-πος

1. Καμιά λέξη δεν τονίζεται πιο πάνω από την προπαραλήγουσα, π.χ.

		ΠΠΛ	ΠΛ	Λ
		λέ	γο	μεν
	ἐ	λέ	γο	μεν
ἐ	λε	γό	με	θα

2. Οξεία παίρνει πάντα η προπαραλήγουσα, π.χ. ἄν-θρω-πος

3. Οξεία παίρνουν πάντα τα φωνήεντα ό και έ, π.χ. λόγος, νέος (δε μας ενδιαφέρει αν βρίσκονται στη Λ στην ΠΛ ή στην ΠΠΛ)

4. Οξεία παίρνει η παραλήγουσα όταν:

η παραλήγουσα είναι μακρά (Μ)

και η λήγουσα είναι μακρά (Μ), π.χ.,

 Παραδείγματα:

ΠΠΛ	ΠΛ	Λ
	Μ	Μ
	οξεία
	κή	πων
	θή	κη
	δώ	ρων
	κώ	μη
ἀν	θρώ	πων
ἀν	θρώ	ποις

GΥπενθυμίζουμε ότι γενικά οι δίφθογγοι είναι μακρόχρονοι. Όμως οι δίφθογγοι αι και οι όταν βρίσκονται στο τέλος της λέξης θεωρούνται ως βραχύχρονοι. Στην περίπτωση βεβαίως που οι δίφθογγοι αι και οι είναι καταλήξεις της ευκτικής ή βρίσκονται στο τέλος των επιρρημάτων και των επιφωνημάτων είναι και πάλι μακρόχρονοι.

c

5. Περισπωμένη βάζουμε στην παραλήγουσα όταν:

η παραλήγουσα είναι μακρά (Μ) και η λήγουσα είναι βραχεία (Β), π.χ.

Παραδείγματα:

ΠΠΛ	ΠΛ	Λ
	Μ	Β
	περισπωμένη
	κῆ	πος
	κῆ	πε
	δῶ	ρον
	πῶ	λε
	φεῦ	γε
	κῶ	μαι
	γλῶσ	σα
βα	θεῖ	αι

Ας ανακεφαλαιώσουμε:

ΠΠΛ	ἄνθρωπος	οξεία
ο, ε	μόνος, νέος
ΠΛ(Μ) -Λ(Μ) ή ΜΜ	κήπων
ΠΛ(Μ)-Λ(Β) ή ΜΒ	κῆπος	περισπωμένη

Απλή Μέθοδος για να τονίσουμε:

Για να τονίσουμε μια λέξη, θα σκεφτόμαστε τους κανόνες με τη σειρά. Αν ισχύει ο κανόνας τότε βάζουμε τον κατάλληλο τόνο, αν όχι, πάμε στον επόμενο κανόνα.

Παραδείγματα:

Έστω ότι έχουμε να τονίσουμε τη λέξη θεος.
Σκεφτόμαστε για τη λέξη θεος	α) ισχύει ο 1ος κανόνας, δηλαδή έχουμε να τονίσουμε ΠΠΛ; ΟΧΙ β) ισχύει ο 2ος κανόνας, δηλαδή έχουμε να τονίσουμε το ο ή το ε; ΝΑΙ
	άρα θα βάλουμε οξεία, δηλαδή θεός!
Έστω ότι έχουμε να τονίσουμε τη λέξη πληθος.
Σκεφτόμαστε για τη λέξη πληθος	α) ισχύει ο 1ος κανόνας, δηλαδή έχουμε να τονίσουμε ΠΠΛ; ΟΧΙ β) ισχύει ο 2ος κανόνας, δηλαδή έχουμε να τονίσουμε το ο ή το ε; ΟΧΙ γ) από τον 3ο κανόνα, είμαστε στην περίπτωση ΜΜ ή ΜΒ; Στην περίπτωση ΜΒ
	άρα θα βάλουμε περισπωμένη, δηλαδή πλῆθος!
Έστω ότι έχουμε να τονίσουμε τη λέξη κινδυνος.
Σκεφτόμαστε για τη λέξη κινδυνος	α) ισχύει ο 1ος κανόνας, δηλαδή έχουμε να τονίσουμε ΠΠΛ; ΝΑΙ
	άρα θα βάλουμε οξεία, δηλαδή κίνδυνος!
Έστω ότι έχουμε να τονίσουμε τη λέξη πληθους.
Σκεφτόμαστε για τη λέξη πληθους	α) ισχύει ο 1ος κανόνας, δηλαδή έχουμε να τονίσουμε ΠΠΛ; ΟΧΙ β) ισχύει ο 2ος κανόνας, δηλαδή έχουμε να τονίσουμε το ο ή το ε; ΟΧΙ γ) από τον 3ο κανόνα, είμαστε στην περίπτωση ΜΜ ή ΜΒ; Στην περίπτωση ΜΜ
	άρα θα βάλουμε οξεία, δηλαδή πλήθους!

Πότε άλλοτε βάζουμε οξεία;

α) Οξεία βάζουμε στην ασυναίρετη λήγουσα της ονομαστικής, της αιτιατικής και κλητικής, π.χ.

ὁ ποιητής, τον ποιητήν, ὦ ποιητά, οἱ ποιηταί, τούς ποιητάς, ὦ ποιηταί

β) Οξεία βάζουμε στη λήγουσα που προέρχεται από συναίρεση, όταν πριν από τη συναίρεση είχε οξεία η δεύτερη από τις συλλαβές που συναιρούνται, π.χ.

ἑσταώς > ἑστώς, κληίς > κλείς

Πότε άλλοτε βάζουμε περισπωμένη;

γ) Περισπωμένη βάζουμε στη μακροκατάληκτη λήγουσα της γενικής και της δοτικής των πτωτικών, π.χ.

τοῦ ποιητοῦ, τῷ ποιητῇ, τῶν ποιητῶν, τοῖς ποιηταῖς

δ) Περισπωμένη βάζουμε στη λήγουσα που προέρχεται από συναίρεση, όταν πριν από τη συναίρεση είχε οξεία η πρώτη από τις συλλαβές που συναιρούνται, π.χ.

τιμάω > τιμῶ, ἐπιμελέες > ἐπιμελεῖς